Sos beszamelowy – klasyka kuchni, którą musisz znać

Sos beszamelowy to jeden z filarów kuchni francuskiej. Stanowi bazę wielu dań. Poznaj jego historię i naucz się go krok po kroku.

Co to jest sos beszamelowy?

Sos beszamelowy to klasyczny sos kuchni śródziemnomorskiej. Znany jest także jako bešamel. Należy do pięciu sosów bazowych w gastronomii. Jest to rodzaj sosu przyrządzanego jako zasmażka. Zasmażkę robi się z mąki na maśle. Potem rozprowadza się ją mlekiem. Sos jest neutralny i delikatny w smaku. Można go łatwo modyfikować.

Historia sosu beszamelowego

Historia sosu sięga czasów Ludwika XIV. Powstał prawdopodobnie na jego dworze. Wymyślił go Louis de Béchameil. Był to francuski wysoki urzędnik. François Pierre La Varenne zamieścił recepturę w książce. Było to w „Le Cuisinier françois” w 1651 roku. Beszamel był jednym z czterech sosów bazowych kuchni francuskiej. Określił je Marie-Antoine Carême. Auguste Escoffier dopełnił je do pięciu. Od początku sos przygotowywano z warzyw i śmietany. Obecnie robi się go głównie z masła, mąki i mleka.

Jak przygotować sos beszamelowy?

Przygotowanie sosu beszamel zajmuje około 15 minut. Czas przygotowania to około 5 minut. Czas gotowania to około 10 minut. Podstawowe składniki sosu to masło, mąka i mleko. Przepis na domowy sos obejmuje masło, mąkę, mleko, gałkę muszkatołową, sól i pieprz.

Do przygotowania sosu używa się 2 duże łyżki masła. Potrzebne są też 2 łyżki mąki. Dodaje się 1,5 szklanki mleka. Przyprawia się szczyptą gałki muszkatołowej. Dodaje się sól i pieprz do smaku. Podstawowe składniki to często 50 g masła, 50 g mąki pszennej i 500 ml mleka. Niektóre przepisy podają 25 g masła i 40 g mąki pszennej na 500 ml mleka.

Proces przygotowania jest prosty. Masło rozpuszcza się na patelni. Dodaje się mąkę i miesza. Miesza się aż nie będzie grudek. Potem stopniowo dodaje się mleko. Mieszanie trwa do uzyskania gładkiej konsystencji. Miesza się energicznie. Podgrzewa się na małym ogniu. Sos powinien zgęstnieć i być gładki. Dodaje się przyprawy pod koniec gotowania. Sos nie powinien mieć grudek. Powinien być gładki i gęsty. Można przecisnąć grudki przez sito.

Składniki na sos beszamelowy

Oto lista podstawowych składników:

• Masło: 25g – 50g
• Mąka pszenna: 40g – 50g
• Mleko: 500 ml (około 2 szklanki)
• Sól: 1/4 – 1 łyżeczka
• Biały pieprz: 1/4 – 1/2 łyżeczki
• Gałka muszkatołowa: szczypta lub 1/4 łyżeczki

Przepis zawiera opcjonalnie szafran. Można dodać świeżą cebulkę i zioła.

Praktyczne wskazówki dotyczące przygotowania

Przygotuj sobie mały rondelek. Użyj garnka z grubym dnem. Przygotuj łyżkę lub trzepaczkę. Trzepaczka do jajek dobrze się sprawdza. Podgrzewaj masło na małym ogniu. Dodawaj mąkę stopniowo. Cały czas mieszaj. Wlej mleko powoli. Przypraw solą, gałką muszkatołową i pieprzem. Mieszaj aż sos zgęstnieje. Podgrzewaj lekko mleko przed dodaniem. Temperatura około 45 stopni jest dobra. Najlepiej robić sos tuż przed podaniem. Sos może zgęstnieć podczas stygnięcia. Można go odgrzewać z dodatkiem mleka. Przykrywaj sos folią. To zapobiega powstaniu kożuszka.

• Przestrzegaj technik mieszania. Unikniesz grudek.

Zastosowanie sosu beszamelowego

Sos beszamelowy jest uniwersalny. Pasuje do różnych kuchni. Nie tylko do włoskiej. Stosowany jest do zapiekanek. Pasuje do zapiekanek makaronowych. Dobrze komponuje się z zapiekankami ziemniaczanymi. Jest podstawą wielu potraw. Używa się go do lasagne. Nadaje się do cannelloni. Sos beszamelowy to baza dla wielu innych sosów i potraw. Można go jeść łyżką z garnka.

Sos beszamel może być używany jako dodatek. Pasuje do makaronu i warzyw. Dobry jest do mięs i ryb. Dodaje się go do naleśników. Pasuje do kalafiora i łososia. Używa się go do szparagów. Pasuje do cykorii z szynką lub boczkiem. Możesz go podać z rybami. Dobry jest z drobiem i jajkami na twardo. Sprawdza się w kanapkach z serem i szynką. Stanowi bazę dla sufletów. Pasuje do pulpetów i kotletów.

Do czego pasuje sos beszamelowy?

Sos beszamelowy pasuje do:

• Lasagne
• Cannelloni
• Zapiekanki (makaronowe, ziemniaczane, warzywne)
• Musaka
• Tarty z kurczakiem i szpinakiem
• Pieczone i smażone ryby (dorsz, łosoś)
• Gotowane warzywa (kalafior, szparagi, cykoria)
• Mięsa
• Naleśniki
• Suflety
• Pulpety, kotlety

Pierwotnie podawano go do mięs i warzyw. Obecnie najczęściej stanowi dodatek do zapiekanek.

Warianty i modyfikacje sosu

Można go modyfikować. Dodaje się ser, np. gruyere czy parmezan. Współczesne odmiany obejmują sos Cheddar, Crème, Mornay, Nantua, Soubise. Sos Mornay jest doskonałym przykładem. Można go zrobić w wersji podstawowej. Można też wzbogacić go o zioła, np. prowansalskie.

Możesz dodać do sosu chrzan. Pasuje musztarda. Można dodać przecier pomidorowy. Dobrze komponuje się curry. Spróbuj z musem jabłkowym. Dodaj tarty ser. Można zastąpić mleko bulionem. Białe wino to kolejna opcja. Można dodać słodkie dodatki. Cukier, cukier waniliowy, miód pasują do słodkich dań. Dodając gałkę muszkatołową i szafran, sos nie jest już idealnie biały. Jest ciekawie doprawiony.

• Eksperymentuj z dodatkami, takimi jak ser. Wzbogacisz smak sosu.

Wersje dietetyczne sosu

Czy sos beszamelowy można przygotować z mleka roślinnego? Tak, można zastąpić mleko krowie. Użyj mleka roślinnego, np. sojowego lub migdałowego. Dostosuj mleko do własnych potrzeb dietetycznych. W wersji wegańskiej zamiast masła używa się olejów roślinnych. Mleko zastępuje się mlekiem roślinnym. Mąkę można zastąpić mąką kukurydzianą. Mąka ziemniaczana też się nadaje. Stosuj wersję bezglutenowej mąki pszennej. Użyj mąki kukurydzianej lub ziemniaczanej zamiast pszennej. Stosuj mleko roślinne typu sojowe, ryżowe, migdałowe.

Sos beszamelowy w wersji wegetariańskiej jest standardem. Można go przygotować w wersji wegańskiej. Wystarczy wymienić składniki. Można przygotować wersję bez laktozy. Wersja bezglutenowa jest także możliwa.

Wartości odżywcze i przechowywanie

W 100 gramach sosu beszamelowego jest około 135 kcal. Porcja sosu z 500 ml mleka ma około 740 kcal. Taka porcja zawiera 46 g tłuszczów. Ma 60 g węglowodanów. Zawiera 23 g białka. Sos zawiera minerały. Potas i wapń są obecne. Zawiera witaminy A, B, D. Tłuszcze nasycone mogą podnosić cholesterol. Sód wpływa na układ krążenia.

Wartości odżywcze porcji sosu beszamelowego (ok. 500 ml)

Jak przechowywać sos beszamelowy?

Sos można przechowywać w lodówce. Użyj szczelnego pojemnika. Można go także mrozić. Przed użyciem konieczne jest ponowne wymieszanie. Najlepiej jednak robić sos tuż przed podaniem. Sos może zgęstnieć podczas stygnięcia. Można go odgrzewać z dodatkiem mleka.

Zobacz także:

• Czym zastąpić śmietanę? Lista zdrowych i smacznych alternatyw
• Nadzienie do indyka i sztuka pieczenia doskonałego drobiu
• Naleśniki – Najlepszy przepis na idealne ciasto i perfekcyjne smażenie
• Domowe wafle przekładane – smak wspomnień z dzieciństwa
• Czym zastąpić mleko krowie? Pełny przewodnik po zamiennikach